Wielkanoc 

 

Święta Wielkiej Nocy są w Grecji najbardziej uroczyście obchodzonymi świętami w ciągu całego roku.

Mówiąc o Wielkanocy w Grecji, pamiętajmy, iż niemal 90% obywateli pięknej Hallady jest wyznania prawosławnego (Grecki Kościół Ortodoksyjny), a same Święta Wielkanocne wyznaczane są według kalendarza juliańskiego, a nie tak jak w przypadku katolicyzmu – gregoriańskiego.

 

Dla Greków Święto Zmartwychwstania Pańskiego jest szczególnie ważne również dlatego, iż jest to czas na odpoczynek, na wyciszenie się, ale przede wszystkim na spędzenie czasu z rodziną, a ta dla mieszkańców Grecji jest niezwykle ważna.

W okresie tychże właśnie świąt, dalsi i bliżsi krewni wracają do swoich rodzinnych miejscowości, aby razem z bliskimi przeżywać te dni w radości i cieple domowego ogniska. Jest to szczególny czas, kiedy przede wszystkim liczy się rodzina, a nie praca, czy znajomi.

 

Jak wyglądają przygotowania do Wielkanocy…?

 

Przygotowania do Świąt rozpoczynają się już 40dni wcześniej, kiedy to zaczyna się okres postu. Osoby zachowujące post spożywają przede wszystkim produkty takie jak warzywa, owoce, wystrzegają się mięsa.

Według tradycji, okres Wielkiej Nocy rozpoczyna się tak zwaną Sobotą Lazarusa, czyli Łazarza, która poprzedza Kyriaki tou Vai, czyli Niedzielę Palmową.

Jak wygląda owa sobota?

Poprzebierane za kolędników dzieci chodzą od domu do domu śpiewając hymn Łazarza, dostając w zamian słodycze, jajka lub pieniądze (przy czym z pewnością najbardziej je cieszy to pierwsze i ostatnie ;))

 

Po Sobocie Łazarza następuje Kyriaki tou Vai – Niedziela Palmowa.

W tym dniu rodziny wybierają się do cerkwi, gdzie odbywa się uroczyste nabożeństwo oraz wzajemne obdarowanie krzyżami i krzyżykami uplecionymi z palmowych liści. Krzyże są święcone przez popa, a następnie przechowywane przez cały rok w domach, na specjalnych ołtarzykach.

W poniedziałek rozpoczyna się Megali Evdomada, czyli Wielki Tydzień wraz z Wielkim Postem.

Od tego dnia każdego wieczora można udać się do cerkwi, gdzie odmawiane jest wieczorne nabożeństwo.

Wielki Wtorek jest dniem przeznaczonym na czytanie bibli oraz…robienie pysznych ciastek koulourakia. Te smaczne, maślane ciastka z dużą ilością oliwy , będą jednak konsumowane dopiero po Wielkiej Sobocie, kiedy zakończy się już Wielki Post.

 

Środek tygodnia, czyli Wielka Środa, jest dniem przeznaczonym na przygotowanie domu do spędzania Świąt w porządku i czystości.  W trakcie dnia dom jest więc dokładnie sprzątany, z kolei wieczorem rodziny wybierają się do cerkwi , w których odbywa się Błogosławieństwo Świętego Oleju.

 

Po środzie następuje Megali Pempti, czyli Wielki Czwartek.  Tego dnia nabożeństwa odbywają się od samego rana, wierni licznie przybywający do cerkwi kłaniają się przed ukrzyżowanym Jezusem.  W Wielki Czwartek dekoruje się symboliczny grób Chrystusa, ale jest to również dzień poświęcony farbowaniu jaj. Przeważającym kolorem jest czerwień, która symbolizować ma krew Syna Bożego. Jedno z tak ufarbowanych jaj często jest wkładane do tsourekia, czyli słodkich chlebów z dodatkiem cynamonu, wyglądających i smakujących jak znane nam chałki.

 

Wielki Piątek jest najważniejszym dniem całego postu, jest to dzień żałoby. Podkreślają to flagi opuszczone do połowy masztów, jest to dzień wolny od pracy, w którym większy wysiłek uznawany jest za grzech a prace z wykorzystaniem  młotka oraz gwoździ są niedopuszczalne. Tego dnia nie wolno też grać w karty, ani spożywać słodyczy. Należy się przygotować na to, że większość sklepów, restauracji itp.  będzie nieczynna, jednak w miejscowościach typowo turystycznych może się nam udać zrobić zakupy.

Pod koniec dnia odbywa się Procesja Męki Pańskiej zwana Epitaphi, która nawiązuje do pogrzebu Chrystusa, w trakcie której wierni podążają za kapłanami oraz orkiestrą.

 

Wielka Sobota jest bardzo ważnym dniem, gdyż to właśnie wtedy do stolicy Izraela – Jerozolimy, przybywają  ortodoksyjni patriarchowie, aby zabrawszy stamtąd Święty Płomień, przekazać go do Aten, skąd trafia on do wszystkich kościołów prawosławnych w całej Grecji.

Na 2 godziny przed północą odbywa się Wielka Msza Rezurekcyjna - Anastasi, która nie będzie krótka, lecz dla Greków jest to najważniejszy, najbardziej oczekiwany moment w trakcie całych Świąt Wielkanocnych. Wszyscy na tą uroczystość przychodzą odświętnie ubrani, przybywają całe rodziny, każdy kto jest w stanie przybyć o własnych siłach, ten nie opuści tego wyjątkowego wydarzenia.

O północy następuje najbardziej wyczekiwany moment – ogłoszenie zmartwychwstania Chrystusa. Słychać dźwięk armat głoszących szczęśliwą nowinę, którąwiernym za chwilę przekaże duchowny - Christós Anésti!  Chrystus zmartwychwstał!  Wszyscy radośnie się pozdrawiają całując w policzki, odpowiadając na usłyszane pozdrowienie Alithos Anesti  - zaiste zmartwychwstał!

Po tej nowinie następuje najważniejszy moment – rozdanie Świętego Płomienia, tego samego, który przybył z Ziemi Świętej.  Duchowny trzymając  największą świecę zapala od niej mniejsze,  ogień jest  również przekazywany wiernemu, który podaje go dalej innym.

Kiedy wszyscy złożą sobie już życzenia, kiedy ucichną fajerwerki, wszyscy udają się powoli do swoich domów, uważając przy tym, aby płomień świecy donieść nienaruszony – to będzie oznaczało szczęście dla całej rodziny.

 

Z Kyriaki tou Pascha, czyli Niedzielą Wielkanocną, post kończy się ostatecznie i rozpoczyna wielkie świętowanie.

Tego dnia spożywane będą potrawy, które zostały przygotowane już wcześniej, w tym słodkie chlebki tsourekia, ciastka koulourakia, ale główną atrakcją będzie pieczony na ruszcie baran lub koza.

Jest to dzień radości i zabawy, tego dnia wszyscy stukają się czerwonymi jajkami a ci, których jajka nie popękają, będą mieli zapewnioną  pomyślność przez cały następny rok.

W Wielką Niedzielę słychać zewsząd muzykę, w takt której goście bawiąc się tańczą i śpiewają. Tradycja też głosi, że tego szczególnego dnia nic nie może się zmarnować  w związku z czym świąteczne stoły niejednokrotnie powiększają się o sąsiadów lub napotkanych turystów.

Deftera Tou Pascha – Poniedziałek Wielkanocny,  jest równie radosnym i uroczystym dniem. Wszyscy starają się nacieszyć ostatnim dniem Świąt i zebrać siły na dalszą pracę.

Święta Wielkanocne w Grecji są wyjątkowym okresem, pełnym zadumy, ale przede wszystkim radości wynikającej z przebywania ze sobą, z bliskości rodziny.

 

Będąc w tym czasie w pięknej Helladzie nie wstydźmy się, aby zakosztować tej wyjątkowej atmosfery, Grecy na pewno – jak zawsze- będą bardzo gościnni :)